Terwijl het nieuws nog dagelijks wordt gedomineerd door de coronacrisis en de lockdown gefaseerd wordt afgebouwd, merk ik dat ik nieuwsgierig uitkijk naar het post-corona-tijdperk. Naast de serieus negatieve gevolgen, die ik zeker niet wil bagatelliseren, heeft deze crisis ook positieve effecten met zich meegebracht. En ik zou heel graag zien dat deze positieve effecten niet verdwijnen wanneer het eind van deze crisis in zicht komt.
De crisis leidt tot nieuwe waarden
Het belangrijkste positieve effect is dat de kwantitatieve waarden die we de laatste jaren hanteerden plaats maken voor meer kwalitatieve waarden. Solidariteit wint het van eigenbelang. SamenLeven is een begrip geworden waar we waarde aan hechten en waar we bereid zijn moeite voor te doen. We zijn bereid om onze menselijke behoefte aan sociaal contact te temperen om kwetsbare groepen te beschermen. Functies die feitelijk altijd al belangrijk waren, krijgen de erkenning dat ze vitaal zijn voor onze samenleving. We creëren een vangnet voor gezinnen en ondernemers die het moeilijk hebben. Het klimaat krijgt ruimte om te herstellen nu ons verbruik van fossiele brandstoffen abrupt tot stilstand is gekomen. Politiek gezien krijgt het liberalisme een sociaal karakter, waarin de mens en de maatschappij een veel centralere positie krijgt. Vergeten we deze waarden weer als alles straks ‘normaal’ wordt? Of vormen deze kwalitatieve waarden dan de kern van het ‘nieuwe normaal’?
Het nieuwe normaal?
Ik hoop oprecht op het tweede. Ik hoop dat de crisis ons boven alles heeft laten zien dat de manier waarop we nu met elkaar en de planeet omgaan niet houdbaar is. Dat enkel sturen op winstmaximalisatie bedrijven en aandeelhouders weliswaar verrijkt, maar op grotere schaal verarming oplevert. Deze crisis heeft laten zien hoeveel impact onze manier van leven heeft op onze planeet en hoe snel we die schade kunnen herstellen door ons gedrag aan te passen. Ik hoop dat we straks niet ‘onbewust’ terugvallen in onze oude patronen, maar bewust kiezen voor een nieuw patroon.
De keuze voor een nieuw patroon
Een nieuw patroon met daarin een betere balans tussen mens en milieu, tussen persoonlijk belang en gezamenlijk belang, tussen eigen winst en opbrengst voor de maatschappij.
Een patroon waarin ‘people’ en ‘planet’ net zo zwaar wegen als ‘profit’.
Een nieuw patroon vraagt om andere keuzes
Dat nieuwe patroon komt er alleen als we bewust andere keuzes maken. Op maatschappelijk vlak betekent het in mijn ogen bijvoorbeeld dat er een ondergrens moet worden gesteld aan bezuinigingen op maatschappelijke voorzieningen. En dat inwoners het (niet vrijblijvende) recht moeten hebben op een minimum bestaansniveau en zingeving. Maar ook dat we fiscale rulings moeten heroverwegen met oog op onze maatschappelijke waarden. Ook moeten we ons afvragen of staatssteun-zonder-voorwaarden verlenen aan een luchtvaartmaatschappij nu de beste oplossing is. Zouden we niet moeten streven naar een luchtvaartmaatschappij die weer kostendekkende prijzen hanteert (inclusief accijns) en duurzamer gaat vliegen?
Noem me een dromer, veroorzaker of een idealist. Maar: “It all starts with a dream”.
Ik wil die droom graag verwezenlijken. En jij?
Peter Hoekstra,
veroorzaker