Ik hou van etymologie, het zoeken naar de oorspronkelijke betekenis van woorden. Zo heb ik in 2011 mijn boek de titel ‘Leiderschap in Contact’ meegegeven. (Website: leiderschapincontact.nl). Die combinatie van woorden kwam als vanzelf in me op toen ik terugkeek op de essentie van mijn werk. Het werd extra boeiend door naar de etymologie van beide begrippen te kijken.
Contact stamt af van het Latijn ‘con-tangere’ = elkaar (aan)raken. In contact raak je elkaar aan. Het doet iets met je waardoor je innerlijk en/of uiterlijk in beweging komt. Dat geldt in instellingen voor alle betrokkenen: de cliënt, de familie, de medewerker, de leidinggevende, de toezichthouder; het is een wederkerig proces. Corona confronteert ons nog eens extra met het belang daarvan.
Je kunt ook ‘uit contact’ zijn. Ik zocht in de tijd dat ik veel in Duitstalige organisaties werkte naar een Duitse vertaling. Ik vond hem niet, maar mijn nicht Anna, lerares Duits, riep spontaan: “In die Innere Emigration gehen”. Dat betekent Innerlijk emigreren. Dat kwam bij mij binnen. Overtreffendere woorden kon ik niet vinden.
De afkomst van het woord leider is ook interessant. Het blijkt een van oorsprong Indo-Europees woord en samengesteld uit twee delen. Het eerste is ‘lei’ en betekent ‘weg’ (vergelijk leylijnen). Het tweede is ‘der’ en betekent ‘zoeker’. Een leider zoekt de weg en is een wegbereider voor anderen. Het gaat ervan uit dat voor het bereiden en bewandelen van de weg de leidinggevende en de medewerker elkaar nodig hebben wil er een gezamenlijke richting en beweging ontstaan.
“Mijn nicht Anna, lerares Duits, riep spontaan: ‘In die Innere Emigration gehen’. Dat kwam bij mij binnen.“
Sinds begin dit jaar ben ik lid van desamentafel. Mooi hoe hier ‘in contact’ niet alleen naar de concrete feiten en gebeurtenissen wordt gekeken, maar ook gevoelens en emoties die ermee gepaard gaan worden geraakt. En even belangrijk…de context waarbinnen ontwikkelingen gedijen…of juist niet.
Leiderschap in contact zie ik als de kunst om al zoekend en tastend een dermate vruchtbare context te creëren dat organisatie en mens kunnen floreren. Daar hebben we het vaak over binnen desamentafel, want daar zijn geen blauwdrukken voor. Wel vraagt het moed en de juiste contactuele sensor om het avontuur aan te gaan. En vooral: geschoolde intuïtie, een uitdrukking die ik zo treffend vind voor het contact met de ongrijpbare kanten van de werkelijkheid. Met wat de componist Gustav Mahler bedoelde toen hij zei: “Het belangrijkste van de muziek staat niet in de noten”. Als je daar contact mee maakt kan je onze tastbare zorg-werkelijkheid tussen alle donkerblauwe regelgeving door echt fleur en betekenis geven.
Dries Oosterhof
vrijmaker