De start van 2019 betekent dat in minder dan 1 jaar de Wet Zorg en Dwang (WZD) in werking treedt. Deze gaat namelijk 1 januari 2020 in. Ik ben zelf voorstander van deze wet omdat het vrijheid en veiligheid stimuleert en eventuele onvrijwillige zorg op maat georganiseerd dient te worden. Er zitten nog wel een paar open eindjes aan, maar daar wordt volgens mij wel hard aan gewerkt door de beleidsmakers van verschillende instanties.
Daarnaast zijn er in het veld ook nog enkele hobbels te overwinnen. Zoals hoe om te gaan met het constateren en bespreken van onvrijwillige zorg in de thuissituatie? Er zullen huisartsen zijn die zich afvragen hoe ze hiermee om moeten gaan en wat hun rol is in het signaleren, voorkomen en terugdringen.
Een enkele huisarts zal mogelijk roepen dat de wet ‘een ver van mijn bedshow is’. Toch zullen huisartsen zich moeten voorbereiden op de komst van deze wet.
Tip: Wat helpt is het verder intensiveren van de contacten met de professionals in de wijk zoals de casemanager en de wijkverpleegkundige, maar vergeet ook niet de welzijnsmedewerker. En, durf vooral te vragen naar onvrijwillige zorg en geef mantelzorgers informatie hierover.
Het WZD-beleid is gestoeld op ‘Nee tenzij’. Dit houdt in dat er geen onvrijwillige zorg plaats zal vinden, tenzij dit op individueel niveau echt nodig is ter voorkoming van ernstig leed. Wanneer ik dit vertaal naar de gesloten PG-afdelingen betekent dit dat het zeer wenselijk is dat per 1 januari 2020 alle gesloten afdelingen open afdelingen worden en dat de ’tenzij’ op individueel niveau georganiseerd is. Dit vraagt nogal wat van zorginstellingen en ik vraag me af of alle zorginstellingen zich dit realiseren.
Tip: Wat helpt is om niet de WZD te gaan ‘implementeren’, maar zorg te dragen voor een visie op vrijheid en veiligheid en deze naar de praktijk te vertalen zodat elke professional zijn of haar rol juist kan vervullen en in dit proces de bijkomende verantwoording kan dragen.
De WZD gaat wat mij betreft niet over de wet, maar over kwalitatief goede zorg, waarbij vanuit ethisch perspectief de juiste afwegingen omtrent vrijwillige en onvrijwillige zorg hebben plaatsgevonden waarbij het proces van de afwegingen en de betrokkenheid van familie en professionals terug te vinden is in het zorgleefplan.
Het gaat niet alleen om het vinden van alternatieven, maar meer om vanuit visie en het kennen van de bewoner onvrijwillige zorg te voorkomen. Dit sluit mooi aan bij het kwaliteitskader, maar realiseren organisaties dit al wel voldoende?
Met de komst van een nieuwe wet kan de focus komen te liggen op de inhoud van de wet en deze met behulp van een folder te verspreiden onder bewoners, familieleden en professionals. Zo is er ook een BOPZ folder,
Tip: De WZD folder mag er zeker komen, maar als organisatie is het relevant om de vertaalslag van de wet, gemaakt door de organisatie zelf, te verstrekken aan bewoners, familieleden en professionals.
Veel succes met de voorbereiding op de komst van deze wet!
Peter Hoekstra,
veroorzaker bij De Hictoloog
Initiator van het lerend netwerk Vrijheid en Veiligheid
Mede initiator onderzoek Ethiek, Vrijheid en Veiligheid