Schaamte

Een miljoen mensen in Nederland leeft in armoede waarvan een derde al meer dan 4 jaar, langdurige armoede. Onder die miljoen mensen in armoede bevinden zich meer dan 220.000 kinderen. Volwassenen en kinderen die te weinig eten hebben en door dreigende huisuitzetting niet zeker zijn van een dak boven hun hoofd. Niet zeker zijn van voedsel en onderdak, de eerste levensbehoeften….in een land als Nederland. 

Mensen die door baanverlies de hypotheek of huur niet meer kunnen betalen, zelfstandigen die in de schulden zijn gekomen na Corona maatregelen, een ouder na een scheiding die alleen voor de kinderen moet zorgen of mensen die in een depressie terecht komen. Er wordt aan gewerkt om mensen in armoede met of zonder schulden te ondersteunen en te helpen. Bij het maken van een sociale kaart van Zoetermeer kwam ik erachter dat er heel veel instanties zijn waar je gratis terecht kan voor hulp bij schulden.

Sinds dit jaar hebben we voor het eerst een minister voor armoedebeleid, Carola Schouten. In een interview geeft zij aan dat de energierekening omhoog gaat, de inflatie enorm is, boodschappen duurder zijn geworden en je aan de pomp meer moet betalen. De armoede trachten te verminderen in een tijd dat de rekeningen van mensen stijgen? In een bijlage van Trouw,  ‘oog in oog met armoede’ worden verhalen gedeeld van diverse mensen in armoede. Door die verhalen krijgt armoede een gezicht. Ook op televisie zien we dat er aandacht wordt gegeven aan armoede zoals in de zesdelige VPRO-serie ‘Sander en de kloof’.

Hoe kan het dat in Nederland de kloof tussen arm en rijk nog steeds bestaat en zelfs groter wordt?
De armoede in Nederland is zichtbaar geworden en er wordt gelukkig aandacht aan besteed. Toch maakt een deel van de mensen in armoede en schulden geen gebruik van de hulp. Schaamte wordt aangegeven als één van de problemen waarom de hulp een aantal mensen niet bereikt.

Er worden pogingen gedaan om de schaamte te doorbreken, zoals door de voedselbank:
De voedselbank had vorig jaar lente een campagne genaamd ‘niets om je voor te schamen’ Met de landelijke campagne wilde de voedselbank potentiële klanten attenderen op hulp van de voedselbank en schaamte voor voedselhulp bespreekbaar maken en doorbreken.

De bioloog Tijs Goldschmidt schreef een aantal jaar geleden: ‘Schaamte komt voort uit de noodzaak om de groepscohesie te bewaren. Je moet weten wat de normen en waarden van de groep zijn, en op het moment dat je weet dat je niet hebt voldaan aan de verwachtingen van de groep, ga je je schamen. Je hebt de regels voor gewenst gedrag geïnternaliseerd’.

Ik vraag me af:
Zouden we de schaamte kunnen verminderen als wij als groep onze verwachtingen bijstellen?
Hoe zouden de verwachtingen zijn van ons als groep als we de mensen kennen die in armoede en schulden leven?
Kunnen we voelen wat het leven inhoudt in armoede en schulden in één van de meest welvarende landen van Europa? Zijn schulden je eigen schuld?

Ik hoop dat we het erover blijven hebben en onze verwachtingen kunnen bijstellen na verdieping zodat de schaamte minder zal worden.

Pamela Berg
ruimtemaker bij desamentafel