Inleiding nieuwsbrief Lente 2024
Op 27 februari is het rapport van de parlementaire enquêtecommissie ‘Blind voor mens en recht’ aangeboden aan de regering, over het fraudebeleid van de afgelopen 30 jaar. In het verlengde van het rapport ‘Ongekend onrecht’ over de toeslagenaffaire legt het onderzoek bloot hoe alle staatsmachten onvoldoende hebben gefunctioneerd en groepen mensen daarvan het slachtoffer zijn geworden. De regering heeft onvoldoende zorggedragen voor de kwaliteit van de wetgeving, de rechtspraak heeft onvoldoende recht gesproken bij het beoordelen van de toepassing van de wetgeving en de uitvoerende macht (i.c. de Belastingdienst en het UWV onder druk van het ministerie van SZW) heeft een alles of niets benadering toegepast met buitenproportionele gevolgen voor de mensen in kwestie. Kritiek op de vierde macht (ambtenaren, maar ook de journalistiek) is er overigens ook. Alle tegengeluiden die zich binnen alle machten ook voordeden werden kennelijk met succes gesmoord.
Nu is het gemakkelijk mee te gaan in de collectieve verontwaardiging die hierover is ontstaan, hoewel verontwaardiging toch zeker op zijn plaats lijkt. Echter dezelfde verontwaardiging was er ook toen de Bulgarenfraude aan de orde was, welke aan de basis blijkt te staan van dit beleid. Er werken verschrikkelijk veel mensen binnen al deze beschreven machten. Het is te groot om met een vinger te wijzen naar een bepaalde groep. Het gaat over het functioneren van onze democratische rechtsstaat en dus over ons allemaal. Het rapport roept op tot het toepassen van de menselijke maat: een ‘toegankelijke rechtsstaat voor mensen’, een ‘overheid met een menselijk gezicht’, een ‘menselijk handhavings- en sanctioneringsbeleid’ etc. Het doet je afvragen: wat is dat ‘een menselijk gezicht’? Hoe ziet dat gezicht eruit in onze samenleving, hoe ga ik daarmee om in mijn werk, hoe geef ik dat ruimte? Wat roept het op als we zelf onze verantwoordelijkheid pakken en het misschien wel wringt met andere belangen? Wat denk jij erbij als wij zeggen dat wij ‘van Zorg naar Leven’ willen gaan, wat namelijk eveneens oproept tot ruimte voor de leefwereld van de mens?
Zijn er onder de lezers van deze nieuwsbrief bestuurders en vragen die zich bijvoorbeeld af of zij de belangen van hun cliënten en medewerkers daadwerkelijk goed waarborgen in hun besluitvorming, ook als de verzekeraar vooral een stevig (financieel) plan vraagt om de bedbezetting op orde te hebben? Zijn er onder de lezers medewerkers die denken bijv. ‘laat ze maar daarboven, ik doe mijn ding gewoon’ en vragen die zich af wat dat betekent voor de beweging die organisaties moeten maken om de toegankelijkheid van zorg voor mensen te waarborgen? Zijn er onder de lezers adviseurs die zich druk maken over de besluitvorming, maar geen ruimte voelen om hiermee naar voren te komen en vragen die zich af welke gevolgen deze keuze heeft voor de bestuurscultuur en kwaliteit van die besluitvorming?
Het is nagenoeg lente. Alles wat we nu boven de grond zien uitkomen, was in potentie al aanwezig, maar nog niet zichtbaar. Het najaar en de winter, het donker en de kou, zijn nodig geweest om de bloei van de lente te kunnen ervaren. Wat willen wij leren van het niet direct zichtbare, maar er wel is? Er zijn sinds de jaren 70 al grote zorgen over de duurzaamheid van onze fysieke leefomgeving, maar zolang werd het niet ‘gezien’. Het lijkt samen op te gaan met de duurzaamheid van onze sociale leefomgeving: de biodiversiteit staat onder druk, evenals onze eigen sociale diversiteit. Deze nieuwsbrief geeft aandacht aan beide zaken, zoals deze in ons manifest van Zorg naar Leven ook beiden terugkomen, aangezien deze zaken dan ook fundamenteel met elkaar samenhangen. Laten we leren van onze beklemming, doordat onze ‘leefomgeving’ wordt ingeperkt, van wat ons overspoelt, van waar het ons te heet onder de voeten wordt, van waar een giftige sfeer heerst en gespreksstof onze adem beneemt. En voel je uitgenodigd om bij ons aan desamentafel op adem te komen, lucht te geven aan veronderstelde vanzelfsprekendheden en voeding te geven aan de vruchtbare bodem die de dialoog voor ons vormt.